نرگس

مى گويند هر چه را بتوانيد جواب بدهيد ديگر با اين نابرابرى در خون بها چه مى كنيد، كه ديه ى زن نصف دي ه ى
مرد است. و ارزش خون او نصف خون بهاى مرد. اينكه ديگر قابل توجيه نيست.
اشتباه از اينجا برخاسته كه ما براى ديات و خون بها، ارزش انسانى قائل هستيم، در حالى كه ديه در رابطه با
كارايى و ارزش اقتصادى است . به همين خاطر، اگر دو دست يك نفر را قطع كنند، دي ه ى آن برابر با كشتن و نابود
كردن است و همين طور اگر دو چشم يا دو پا يا تخمدا ن ها يا گو ش ها را ببرند، هر كدام برابر يا دي ه ى كامل
حساب مى شوند. اين مسأله نشان مى دهد كه ديه ارزش ا نسانى را توضيح نمى دهد، كه فقط در رابطه با كارايى و
ارزش اقتصادى است . و از آنجا كه كار مرد و مسؤوليت مرد بيشتر است و ارزش اقتصادى آن زيادتر است، ناچار
ديه ى اين دو هم با هم تفاوت دارد.
جامعه به طور كلى در حقوق اسلامى جرم دو اثر دارد؛ در هستى و در . حدود و ديات اثر جرم بر زندگى اجتماعى
1- .15 - أما الانسان اذا ما ابتلاه ربه فأكرمه و نعمه فيقول ربى أكرمن و أما اذا ما ابتلاه فقدر عليه رزقه فيقول ربى أهانن كلاّ… فجر، 16
18
مى را كنترل كند، نه اثر آن بر هستى و جهان را، كه كيفر جرم در رابطه با اين وسعت در اين مرح له از زندگى
انسانى مطرح نم ى شود. مثلا كسى كه رهبرى را مى كشد و يا يك موجود عادى را نابود م ى كند، از جهت جرم
اجتماعى جز يك كيفر ندارد و كيفرها برابر است . ولى در آن بعد و با آن بينش، كيفر جرم به مقدار اثرى است كه
در هستى و در نسل ها باقى مى گذارد.
عظمت حقو ق اسلامى و عمق آن در همين است كه از جرم و از مقدار كيفر جرم، يك تلقى خشك و يك بعدى
ندارد، كه آن را در رابطه با جامعه و با جهان و نسل ها طرح مى كند.
مى ديات به ارزش انسانى مربوط نيستند و فقط اثر اجتماعى آن را كنترل كنند و جبران مى نمايند.